5 mei is het Bevrijdingsdag – de dag dat wij vieren dat Nederland bevrijd werd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Overal hangt de vlag uit en we staan stil bij het belang van de vrijheid die we hebben. Niet iedereen weet echter hoe de bevrijding van Nederland heeft plaatsgevonden, daarom geven we een korte samenvatting van hoe wij onze vrijheid terugkregen én hoe wij dit nu vieren.
Op 12 september 1944 begon de bevrijding van Nederland officieel. Amerikaanse soldaten trokken Limburg binnen en het dorp Mesch was als eerste van Nederland weer uit de handen van de Duitsers. Eén dag later werd ook de eerste grote stad bevrijd: de geallieerden wisten Maastricht vrij te krijgen.
17 september werd er een grote staking van NS-medewerkers in gang gezet die duurde tot de bevrijding in mei 1945, met als doel de Duitsers te hinderen bij het vervoeren van troepen. Dit was echter een groot risico; ook voedsel en brandstof werd niet meer vervoerd naar de rest van het land, terwijl er een strenge winter in het vooruitzicht lag.
Op dezelfde dag begon Operatie Market Garden, die tot 25 september zou duren. Het plan was om duizenden Britse parachutisten te laten landen in de provincie Gelderland. Bruggen bij Nijmegen en Arnhem zouden door hen vrijgemaakt worden om de opmars naar Berlijn te vergemakkelijken en Nederland zou in één keer worden bevrijd. De missie mislukt. Er was sprake van veel vertraging en de Duitsers waren sterker dan verwacht.
Op 18 september werd Eindhoven bevrijd. Als reactie op Operatie Market Garden werd de stad echter op 19 september gebombardeerd; hoewel de Eindhovenaren nu vrij waren, lag de hele stad in puin en hadden zij vrijwel niets meer. Het doel van de Duitsers was om de doorgang voor de geallieerden moeilijker te maken, omdat zij nu eerst de wegen vrij moesten maken.
De komende dagen gaan de geallieerden door; tussen 19 september en 2 oktober worden nog eens 47 dorpen en steden bevrijd. Op 3 oktober werd dan, als onderdeel van de Slag om de Schelde, Vlissingen bevrijdt. Vanaf die dag was héél Zeeland vrij.
In oktober begon de hongerwinter. Door de mislukking van Operatie Market Garden was een groot deel van Nederland nog steeds niet bevrijd en door de staking kregen zij geen eten en brandstof meer aangevoerd. Er ontstaat een hongersnood die tot april van het volgende jaar zou duren.
Op 29 oktober 1944 gebeurde er iets opvallends; Breda werd bevrijd door Polen, een land wat zelf nog bezet was. Een deel van de Poolse soldaten was het land uit gevlucht en zij hadden zich aangesloten bij de geallieerden. Doordat zij de stad bevrijden met soldaten te voet, bleef de stad grotendeels intact en vielen er bijna geen burgerslachtoffers.
In de maanden daarna gingen de geallieerden langzaam maar zeker door met het bevrijden van ons land. Tussen november en maart kregen 111 Nederlandse dorpen en steden de vrijheid terug. Groningen was één van de laatste steden die nog in handen van de Duitsers is. Tussen 13 en 16 april 1945 werd daar hevig gevochten, waarbij meer dan 100 burgerslachtoffers en 40 Canadese soldaten overleden. Er werden 270 gebouwen beschadigd. Uiteindelijk wisten de Canadezen de stad toch te bevrijden.
Op 29 april begon Operatie Manna: de geallieerden dropten voedselpakketten boven onder andere Leiden, Den Haag, Gouda en Rotterdam als poging de honger te beëindigen. De uitgehongerde Nederlanders ontvingen onder andere meel, beschuit, thee, bonen, sigaretten en chocola.
Op 30 april pleegt Hitler zelfmoord. Hij nam samen met zijn vrouw een capsule met cyanide en schoot zichzelf door zijn hoofd. Ook zijn opvolger, Joseph Goebbels, pleegt de dag daarna zelfmoord. Op 1 mei valt vervolgens ook Berlijn; de Russen hebben de stad veroverd. Op 4 mei wordt de Duitse overgave ondertekend en op 5 mei om 8:00 zal de capitulatie officieel ingaan. De Duitse strijdkrachten in Nederland zouden zich dan allemaal terug moeten trekken.
Op 5 mei 1945 is het dan zo ver; Nederland is officieel bevrijd. Mensen die waren ondergedoken gaan weer naar buiten en Koningin Wilhelmina spreekt het volk toe. De Duitsers zijn dan echter nog niet helemaal het land uit; zo was Leiden pas op 8 mei uit handen van de Duitsers. De Waddeneilanden moesten nog langer wachten, omdat de Duitsers daar weigerden te vertrekken. Pas in juni werd ook het laatste Waddeneiland bevrijd.
Sinds 1982 is 5 mei een officieel erkende feestdag en sinds 1990 een nationale feestdag in Nederland. Ook wordt er aandacht besteed aan de bevrijding van toenmalig Nederlands-Indië. Ieder jaar begint de dag in een andere provincie met een lezing van een bekende Nederlander en het ontsteken van het bevrijdingsvuur. Er volgen dan feesten en activiteiten door het hele land.
Vrijheidsmaaltijden
Een minder bekende manier om Bevrijdingsdag te vieren is door mee te doen aan een Vrijheidsmaaltijd. Het idee hiervan is om samen te eten en gesprekken te voeren over onderwerpen in het thema van Bevrijdingsdag. De organisatie hiervan kan particulier zijn of komen vanuit een comité, vereniging of bedrijf.
Festivals
Een manier van vrijheid vieren die onder de studenten vooral bekend zal zijn, is het bijwonen van bevrijdingsfestivals. Door het hele land worden elk jaar festivals georganiseerd, waar artiesten als Antoon, Susan & Freek en Duncan Laurence op het podium staan om de vrijheid met ons mee te vieren.
5 mei-concert
Op de Amstel wordt ieder jaar Bevrijdingsdag afgesloten met het 5 mei-concert. Afgelopen donderdag met het thema ‘Ik kijk je aan’. Dit jaar werd het verzorgd door philharmonie zuidnederland onder leiding van chef-dirigent Duncan Ward. Ook Eric Corton, Fresku, Tania Kross, Anita Meyer, Marijn van Haren, Wasim Arslan en Ella van Poucke waren aanwezig. Het concert was ook te zien op NPO, om 20:30.
Andere activiteiten
Naast de grote activiteiten en festivals worden overal in Nederland ook kleinere evenementen georganiseerd. Zo is er in Leiden de braderie rond de Herenstraat, Doezastraat en het Van de Werffpark en is er een kinderrommelmarkt bij speeltuin Westerkwartier. Met een snelle Googlezoekopdracht kun je zo vinden wat er bij jou in de buurt te doen is!
Bronnen:
https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/tweede-wereldoorlog/bevrijdingsdag-5-mei
https://tijdlijn.schooltv.nl/vo/#de-bevrijding-van-nederland
https://www.defensie.nl/onderwerpen/tijdlijn-militaire-geschiedenis/1940-1945-de-tweede-wereldoorlog
https://isgeschiedenis.nl/nieuws/de-spoorwegstaking-van-1944
https://nos.nl/75jaarbevrijding/bericht/2308105-bredanaars-juichen-poolse-bevrijders-toe
https://isgeschiedenis.nl/nieuws/start-operatie-manna
https://www.4en5mei.nl/vieren