Jûûh, ook lekkerr Driektober gevierrd dan? De afgelopen week stond Leiden weer op zijn kop vanwege Leidens Ontzet. De tijd om gezellig hutspot te eten met je huis, los te gaan op Barry Badpak en er de volgende dag achter te komen dat alle winkels dicht zijn..
Hutspot, haring en wittebrood
De meeste mensen weten wel dat het Leids Ontzet iets te maken heeft met de bevrijding van de Spanjaarden, maar een klein geschiedenislesje kan nooit kwaad. We gaan terug naar Nederland anno 1573. De Tachtigjarige Oorlog is dan ongeveer vijf jaar bezig en de hertog van Alva besluit om samen met bevelhebber Francisco de Valdez Leiden te omsingelen en uit te hongeren. Dit eerste Leidse Beleg duurt vier maanden, waarna het leger nodig is bij een andere klus. Drie maanden later staat het Spaanse leger echter weer voor de deur, deze keer vijfduizend man sterk. De Leidenaren waren hier niet op voorbereid en een zware, hongerige periode volgt.
Van mei 1574 tot eind september in hetzelfde jaar blijft Leiden omsingeld. Hoewel de inwoners het door een strenge rantsoenering lang vol weten te houden, begint de situatie steeds nijpender te worden. Er breekt hongersnood en een pestepidemie uit. Een bekend verhaal is dat burgemeester Van der Werf zich op een gegeven moment zelfs opoffert aan de bevolking. Hij biedt zijn lichaam aan als voedsel voor de burgers. Wat een held. Een andere held is Magdalena Moons. De toenmalige rela van Valdez weet hem ervan te weerhouden Leiden binnen te vallen en de genadestoot toe te brengen.
Gelukkig zijn aan de andere kant van de muren de watergeuzen bezig met een plan. Ze willen de dijken doorsteken om zo met hun vloot onder andere Leiden te bevrijden. Dit lukt deels. De dijken werden doorgestoken, maar pas na een gunstige zuiderwind stroomde het water richting Leiden. In de nacht van 2 op 3 oktober deed het water een deel van de stadsmuur bij de Koepoort (tussen de huidige Doezastraat en Herenstraat) instorten, waardoor de Spanjaarden op de vlucht sloegen. Het verhaal doet de ronde dat een weesjongen genaamd Cornelis Joppenszoon vervolgens op onderzoek uitgaat en een verlaten kamp aantreft bij de Schans Lammen. Er staat zelfs nog een pot met wortelen, uien, pastinaak en vlees op het vuur. De reden dat je tegenwoordig hutspot eet op 2 oktober. De volgende ochtend varen de watergeuzen via de Vliet Leiden binnen met haring en wittebrood voor de uitgehongerde bewoners. Leiden is bevrijd!
Fissa
Zo, nu weet je waarom deze gekke fissa elk jaar plaatsvindt. Tegenwoordig vind je een aantal elementen uit bovenstaand verhaal terug in de activiteiten die traditiegetrouw georganiseerd worden. Zo wordt er jaarlijks hutspot gegeten op 2 oktober en kun je op 3 oktober haring en wittebrood halen bij de Waag (mits je je daarvoor hebt ingeschreven). Verder is er natuurlijk nog de kermis, de warenmarkt en zijn er genoeg feesten om je hele stufi erdoorheen te jagen. We mogen de watergeuzen en de dappere inwoners van Leiden dankbaar zijn!
Bronnen:
https://3october.nl/historie
https://nl.wikipedia.org/wiki/Beleg_van_Leiden_(1573-1574)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Pieter_Adriaansz._van_der_Werff