Het is een licht grauwe vrijdagmorgen in april als een groep van dertig avontuurlijk uitziende studenten verzamelt op Schiphol. Zwaar bepakt en met een gloed van hoop en verwachtingen in de ogen staan zij te wachten op wat misschien wel de mooiste reis uit hun leven zal worden. Naast hoge verwachtingen voelen zij ook dat knagende gevoel van spanning, veroorzaakt door onzekerheid en onwetendheid over hun bestemming. Na een intiem afscheid van geliefden en familie begeven deze avonturiers zich naar de douane, de reis naar het verre Rusland is begonnen.
Nu, bijna een maand na het vertrek, blikken twee van deze avonturiers, genaamd Joel Zuidema en Maikel Tuit, met elkaar terug op hun tijd in Rusland. Op een zwoele zomerse avond komen zij, onder het genot van een glaasje whisky en een dikke Cubaanse, samen en filosoferen zij over de betekenis van hun reis. Aan de hand van een meeslepend interview geven zij anderen een kijkje in hun gedachten en gevoelens.
Dhr. Tuit: Wie ben je en waarom heb je deze reis ondernomen?
Dhr. Zuidema: 'Wie wij zijn is een vrij algemene vraag die op meerdere manieren beantwoord kan worden. Ik zal mij echter beperken tot een beknopte samenvatting. Ik ben Joël Zuidema en ik ben derdejaars student Criminologie. Dit jaar ben ik secretaris in het bestuur van Corpus Delicti, de mooiste vereniging van Nederland en omstreken. Ik heb deze reis ondernomen, omdat ik het belangrijk vind om mijn grenzen te verleggen. Door in aanraking te komen met andere culturen en kennis uit te wisselen verbreed je je horizon. Ik zie deze reis dan ook niet alleen als een letterlijke reis, maar ook als een metafoor voor het leven. We zijn constant onderweg en op zoek naar nieuwe ervaringen. Zoals Jon Krakauer ooit schreef: “The very basic core of a man’s living spirit is his passion for adventure. The joy of life comes from our encounters with new experiences, and hence there is no greater joy than to have an endlessly changing horizon, for each day to have a new and different sun.”'
Dhr Zuidema: Maikel, waarom stel jij jezelf niet even voor?
Dhr: Tuit: 'Ook ik zal het dit beknopt houden, daar ik van mening ben dat wij niet veel introductie behoeven. Mijn naam is Maikel Tuit en dit jaar ben ik de voorzitter van Corpus Delicti, de studievereniging van Criminologie en bij velen van jullie ongetwijfeld bekend. Na een halfjaar in het buitenland woonachtig te zijn geweest ben ik dit jaar begonnen aan mijn laatste periode van mijn bachelor en een bestuursjaar. Het aangaan van uitdagingen, het beleven van avonturen en het ontdekken van nieuwe plekken is iets wat een grote rol in mijn leven speelt. Er is zoveel te zien en te beleven dat het zonde is om lang stil te staan. Hierbij speelt de wellicht bekende quote van Saint Augustine een grote rol: ‘’The world is a book, and those who do not travel read only one page.’’'
Dhr. Zuidema: Wat is je algemene indruk van jullie reis?
Dhr. Tuit: 'Deze studiereis naar Rusland was mijn derde studiereis met CoDe, maar heeft er toch in kunnen slagen om al mijn stoute verwachtingen te overtreffen. Niet alleen het land heeft mij (positief) verrast, ook de groep en activiteiten die wij ondernomen hebben. Dit jaar hebben wij besloten om meer mensen dan normaal mee te nemen op studiereis, daar wij vinden dat deze ervaring voor meer leden mogelijk moet zijn. Natuurlijk was het even afwachten hoe dat logistiek uit ging pakken, maar alles is uitstekend verlopen. Daarnaast was de groep ontzettend enthousiast en hebben wij enorm veel leuke dingen gedaan, van high class uiteten tot epische karaoke avonden.
'Vooral de steden zelf hebben mij verbluft, waar Sint-Petersburg (in de volksmond ook wel het Venetië van het Noorden genoemd) enorm cultureel georiënteerd is met tientallen musea en indrukwekkende grachtenpanden, is Moskou een economische hotspot die vergelijkbaar is met andere metropolen als London en New York. Tijdens deze reis kwamen alle aspecten samen en hierdoor zal ik deze tien enerverende dagen nooit vergeten.'
Groepsfoto in Sint-Petersburg
Dhr. Tuit: Wat hebben jullie, globaal gezien, zoal ondernomen op jullie reis?
Dhr. Zuidema: 'De studiereiscommissie had een afwisselend programma voor ons uitgestippeld, waarbij zowel activiteiten met een formeel, als met een informeel karakter werden gecombineerd. Zo hebben wij twee universiteiten bezocht, de Staatsuniversiteit van Sint-Petersburg en de Kutafin Law University in Moskou. Verder hebben we een rechtszaak bijgewoond, het Nederlands Instituut bezocht, verschillende musea aangedaan en we hebben een bezoek gebracht aan het Transparency Centre van Moskou.'
Dhr Tuit: Welke activiteiten zijn je het beste bijgebleven?
Dhr. Zuidema: 'Persoonlijk vond ik het bezoek aan het Transparency Centre erg inspirerend. Dit bezoek vond plaats aan het einde van de reis, dus we hadden al de nodige ervaring met Rusland en haar bureaucratie. Ik was dan ook bang dat we een propagandapraatje zouden krijgen over hoe het wel mee zou vallen met de corruptie in Rusland. Het tegendeel bleek echter waar. Het Transparency Centre bleek een organisatie te zijn geleid door relatief jonge mensen die op durven te komen tegen de corruptie die in het land plaatsvindt. Ze doen dit door middel van onderzoek, voorlichting en samenwerking met andere Transparency Centres in de wereld. Ze waren niet bang om kritische vragen van onze kant te beantwoorden en mede daarom vond ik dit een inspirerende activiteit.'
Dhr. Zuidema: Als je een hoogtepunt zou moeten kiezen, wat zou dat zijn?
Dhr. Tuit: 'Waarschijnlijk is dit voor mijn medereizigers geen grote verrassing, maar ik kan hier niets anders op antwoorden dan de eerste zaterdagavond. Na een bustour door Sint-Petersburg gingen wij uit eten met de hele groep om de week gezamenlijk te openen. Na het eten hebben wij ons, in het gezelschap van enkele Russische studenten van ELSA, begeven naar Club Rossi. Deze club had alles wat je zoekt voor een avondje uit, de charme en sfeer van een bruine kroeg gecombineerd met de elegantie van een moderne club.
'In Club Rossi werden de eerste drankjes genuttigd en toen bleek er ineens een karaoke bar in de club aanwezig te zijn. Klassiekers als I want it that way, A thousand miles en Angels, in combinatie met enkele ‘’levenswatertjes’’, zorgden voor een setting waar euforie heerste. Ik zal niet te veel in detail treden, maar ik kan jullie verklappen dat wij het hebben opgepakt en helemaal naar de spreekwoordelijke Peter zijn gegaan. Deze avond was niet alleen onvergetelijk voor ons, maar ongetwijfeld ook voor de Rus met de gouden stem die het publiek op de banken kreeg met zijn performance en zelfs een bh naar zijn hoofd toegeworpen kreeg.'
Dhr. Tuit: Had je van tevoren vooroordelen over Rusland en zo ja, zijn deze bevestigd of ontkracht?
Dhr. Zuidema: 'Ik denk dat iedereen wel vooroordelen heeft voordat hij of zij aan een dergelijke reis begint. Zelf dacht ik vooral aan corruptie en de hoeveelheid wodka die Russen naar binnen kunnen gieten. Ook had ik zo mijn vragen bij de macht die de leider van het land heeft. Hoewel een deel van mijn vooroordelen nog steeds standhoudt, zijn er ook een aantal ontkracht, of in ieder geval genuanceerd. Zo blijkt het rechtssysteem niet veel van de onze te verschillen en ook het politieke systeem kent de nodige overeenkomsten. In Rusland hebben ze bijvoorbeeld een gekozen president, parlementsverkiezingen en een meerpartijenstelsel.
'Tijdens de reis kwamen we er echter achter dat deze systemen op papier vaak verschillen van de praktijk. Het feit dat meneer Putin al bijna twintig jaar de touwtjes in handen heeft zegt natuurlijk wel wat. Aan de andere kant wordt dit niet altijd als vervelend ervaren. Vooral de oude generatie die tijdens de regeringsperiode van Boris Jeltsin heeft geleefd vindt het fijn om een leider als Putin te hebben, vanwege de stabiliteit die hij volgens hen met zich meebrengt. Mark Twain zei ooit: “Travel is fatal to prejudice, bigotry, and narrow-mindedness”. Ik ben het nog steeds niet eens met veel dingen die in Rusland gebeuren, maar door deze reis heb ik wel geleerd om andere culturen met een meer open blik te benaderen.'
Sinds de achttiende eeuw wordt elke middag om 12 uur een kanon dat op de Petrus-en-Paulusvesting staat afgevuurd.
Dhr. Tuit: Je zou kunnen zeggen dat Russofobie nog steeds een rol speelt heden ten dage, hoe heb jij dit zelf ervaren?
Dhr. Zuidema: 'Als je met Russofobie een gevoel van afkeer of angst tegenover Rusland bedoelt, dan wil ik aansluitend op mijn antwoord op de vorige vraag zeggen dat waarschijnlijk iedereen wel bepaalde vooroordelen heeft over een land als Rusland. Met deze vooroordelen schiet je echter niks op. Je mag ze best hebben, maar je moet je niet laten leiden door dergelijke ideeën. Onze landen zijn nou eenmaal anders en dan is het mooi om met een open blik elkaar te benaderen en van elkaar te leren. Daarmee wil ik niet zeggen dat je een ander land niet met een kritische blik mag bekijken, maar er moet wel ruimte blijven voor begrip en verdraagzaamheid.'
Dhr. Zuidema: Wat heb je, op criminologisch gebied, geleerd van deze reis?
Dhr. Tuit: 'Natuurlijk hebben wij ons tijdens ons verblijf in Rusland ook beziggehouden met onze studie en hebben wij gekeken naar het rechtsysteem in Rusland. Bij het bezoek aan een rechtszaak kwamen de verschillen tussen onze landen op dit gebied duidelijk naar voren. Voorafgaand aan de zitting werden wij in de gelegenheid gesteld vragen te stellen aan de desbetreffende rechter omtrent het Russische rechtssysteem. Op het oog leken veel factoren overeenkomstig met die in Nederland, het grote verschil zat hem echter in de toepassing en nuance. Zo geloofde edelachtbare dat criminaliteit aangeboren is en dat criminelen dus in wezen slecht zijn. Voor resocialisatie is dan ook weinig ruimte. Daarnaast werd er uitermate negatief gekeken naar drugs en wordt hier heel anders mee omgegaan dan in Nederland, zo staat er tussen de 3 en 10 jaar gevangenisstraf voor het in bezit hebben van een kleine hoeveelheid drugs.
'Na een uurtje vragen stellen begon de zitting. Het verloop van het proces was vergelijkbaar met het strafproces in Nederland, met als enige opvallende verschil dat de verdachte opgesloten werd in een kooi aan de zijkant van de rechtszaal. De jongeman in kwestie was 23 jaar en was opgepakt voor het in bezit hebben van enkele grammen amfetamine. Aangezien alles in het Russisch was kregen wij vrij weinig mee van wat er gezegd werd, maar uiteindelijk kwam de rechter tot zijn oordeel: de 23-jarige jongen kreeg 3 jaar gevangenisstraf. Uit onze groep klonken verontwaardigde geluiden, hij had iets gedaan waarvoor hij in Nederland misschien niet eens vervolgd zou zijn. Het meest bizarre was dat hij er nog blij mee leek te zijn ook.'
Russische rechter in de rechtszaal aan het woord
Dhr. Tuit: Welke kenmerken heb jij als tekenend ervaren voor de Russische cultuur?
Dhr. Zuidema: 'Als je aan Rusland denkt, dan denk je natuurlijk aan wodka. We hebben ons als deelnemers van de studiereis dan ook zoveel mogelijk als de lokale bewoners proberen te gedragen en letterlijk en figuurlijk geproefd van deze vorm van de Russische cultuur. Naast wodka hebben we ook geproefd van de lokale cuisine in restaurant White Rabbit. Dit is een restaurant dat op nummer 23 in de top 50 beste restaurants van de wereld staat en een mix tussen traditionele Russische gerechten en moderne culinaire trends serveert.
'Over het algemeen waren de mensen vriendelijk en behulpzaam, maar zodra er enige vorm van bureaucratie in het spel was, dan waren ze een stuk lastiger. Hierbij valt te denken aan het bestellen van tickets voor een museum of de paspoortcontrole op het vliegveld. Op architectonisch vlak vond ik beide steden erg mooi. De Hermitage en de Kerk van de Verlosser op het Bloed in Sint-Petersburg en het Rode Plein en het Kremlin in Moskou waren erg mooi en indrukwekkend om te zien.'
Restaurant The White Rabbit in Moskou
Dhr. Zuidema: Er wordt weleens gezegd dat Russische vrouwen de mooiste vrouwen ter wereld zijn, hoe heb jij dit ervaren?
Dhr. Tuit: 'Het is mijn persoonlijke overtuiging dat er in elk land en overal ter wereld mooie vrouwen rondlopen. Of Russische vrouwen daadwerkelijk mooier zijn dan vrouwen in andere landen durf ik niet te zeggen. Wel kan ik uit eigen waarneming bevestigen dat de mannen die mee waren op onze reis genoten hebben van het vrouwelijk schoon. Watertandend stonden zij te kijken naar optredens van professionele danseressen.'
Dhr. Tuit: Zou je nog een keer teruggaan naar Rusland?
Dhr. Zuidema: 'Ja, ik denk dat ik nog wel een keer terug zou gaan naar Rusland. Voorlopig even niet, maar in de toekomst misschien wel. Vooral Sint-Petersburg vond ik een mooie stad met een fijne sfeer. Als ik nog een keer terug zou gaan, dan zou ik wel wat meer van het binnenland willen zien. We hebben nu natuurlijk alleen Sint-Petersburg en Moskou gezien, dus ik ben benieuwd hoe de rest van het land eruitziet en in hoeverre het te vergelijken is met de twee steden die we nu hebben gezien.'
Dhr. Zuidema: Zou je zeggen dat deze reis je een ander mens heeft gemaakt?
Dhr. Tuit: 'Diep van binnen denk ik dat elke reis je wel een beetje verandert. Niet alleen door wat je ziet en leert, maar ook omdat je kan reflecteren op je normale leven en je jezelf pas echt leert kennen als je van huis bent in een andere omgeving. Clint Borgen heeft ooit gezegd dat je op reis meer nieuwe dingen over je eigen land leert, dan over het land dat je daadwerkelijk bezoekt. Ik denk dat dit niet alleen voor aspecten van een land geldt, maar ook voor aspecten van je persoon. Na zo’n reis kom je moe, maar voldaan en completer thuis.'
Dhr. Tuit: 'Beste meneer Zuidema, ontzettend bedankt voor uw tijd! Het was mij een eer en waar genoegen u te mogen ontmoeten en interviewen.'
Dhr. Zuidema: 'Insgelijks! Dan rest ons nu alleen nog te proosten op een goede gezondheid, of zoals een Rus het zou zeggen: Nostrovia!'
Corpus Delicti bezoekt het Rode Plein. Het was een geslaagde reis!