Wat is Gitmo?
De officiële benaming is Guantanamo Bay, ook wel bekend als Gitmo. Het is een Amerikaanse marinebasis gelegen in de ‘Guantánamo baai’ in het zuidoosten van Cuba. Dit grondgebied behoort dus formeel tot Cuba, maar door een leasecontract heeft de Verenigde Staten het recht een basis te houden voor de marine in Guantánamo Bay. Dit komt doordat het Amerikaanse leger in 1898 Cuba hielp onafhankelijk te worden, wat werd bemoeilijkt door de bezetting door het Spaanse rijk van Cuba. De Verenigde Staten versloeg het Spaanse rijk en veroverden hun kolonies. Sinds 1903 werd het leasecontract getekend, waarbij Cuba onafhankelijk werd.
Het detentiecentrum op Gitmo kreeg niet veel aandacht, tot 9/11 in 2001 in verschillende delen van de Verenigde Staten plaatsvond. De aanslagen gepleegd door Al-Qaida met als leider Osama Bin Laden, zoals de vliegtuigen die op 9/11 in de Twin Towers in NYC vlogen, werden opgevat als een oorlogsdaad. De Verenigde Staten verklaarden het internationale terrorisme de oorlog, de War on Terror was een feit. Tijdens deze oorlog werd een groot aantal strijders opgepakt die verdacht werden van het hebben van banden met Al Qaeda of met de Taliban. Het is dan ook tijdens deze strijd dat Guantánamo Bay opnieuw in beeld kwam. Onder leiding van president Bush werd de beslissing genomen een deel van de oorlogsgevangenen over te brengen naar Guantánamo Bay.
Doel van Guantanamo Bay 
Het detentiecentrum op Guantánamo Bay is dus een plek voor militairen die in tijd van oorlog gevangen worden genomen van het land waar Amerika tegen vecht door Amerika. Deze gevangenen noem je ook wel krijgsgevangenen of oorlogsgevangenen. Vanaf 2002 was de detentie in Gitmo niet meer gericht op psychisch herstel van de gevangenen, maar het gevangenhouden en het bieden van onderdak aan krijgsgevangenen en het verkrijgen van ‘intelligence’: hierbij gaat het erom wat de persoon van plan is om in de toekomst te gaan doen.
Wat maakt Gitmo bijzonder?
Bush wilde geen detentiecentrum binnen de VS uit angst voor nieuwe terroristische aanvallen. De Amerikaanse inlichtingendiensten wilden echter wél toegang krijgen tot de gevangenen, waardoor Guantánamo Bay al snel als beste optie werd gekozen. Zo vielen de oorlogsgevangenen nog steeds binnen de Amerikaanse gerechtshoven en konden zij mogelijk berecht worden. Het valt onder de Amerikaanse autoriteit, maar het is soeverein Cubaans gebied. Hierdoor kunnen buitenlandse burgers die daar worden vastgehouden, geen zaken voorbrengen aan het Amerikaanse hof. Het valt echter onder de autoriteit van de Amerikaanse regering, waardoor het óók niet mogelijk is om zaken voor een Cubaans hof te brengen. Een perfecte keuze dus omdat de rechten van gevangen beperkt zijn en dit het makkelijker maakt om inlichtingen te vergaren. De grenzen van verhoortechnieken konden worden opgezocht, want er was geen duidelijke rechtsgang én het is afgeschermd van internationale controle. Het detentiecentrum is onderhand wereldwijd bekend komen te staan om de vermeende schendingen van wettelijke rechten van gevangenen zoals die in het Verdrag van Genève zijn vastgelegd. Ook zijn er beschuldigingen van martelen en mishandeling van de krijgsgevangenen door de Amerikaanse overheid.
Veel gedetineerden in het detentiecentrum van Gitmo zitten daar voor onbepaalde tijd, geïsoleerd, onder vermeende wrede, onmenselijke en vernederende omstandigheden. Dit is een groot probleem, omdat niet alleen het internationaal recht ondermijnt wordt, maar ook omdat het een zwakke schakel is in de internationale 'strijd tegen het terrorisme'. Hierover meer in ‘Gitmo is killing me’ – Deel II.
Gebruikte bronnen:
Veraart, W. J. & Wilde, M. D. (2004). In de ban van Guantánamo. Een kritische beschouwing van Agambens soevereiniteitstheorie. P. 21-29.
Nolen, J. L. (z.j.). Guantánamo Bay detention camp: United States detention facility, Cuba. Encyclopaedia Brittanica. Geraadpleegd op 07-11-2016 van https://www.britannica.com
Kampen, A. van. (2013). Ik wil niet sterven in Guantánamo Bay – maar hij zit al elf jaar zonder proces. NRC. Geraadpleegd op 07-11-2016 van: https://www.nrc.nl/nieuws/2013/04/15/ik-wil-niet-sterven-in-guantanamo-bay-maar-hij-zit-er-wel-al-elf-jaar-zonder-proces-a1435572
Amnesty International (z.j.). Guántanamo Bay en de mensenrechten. Geraadpleegd op 07-11-2016 van https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/guantanamo-bay-en-de-mensenrechten